W życiu każdego rodzica prędzej czy później pojawia się moment, w którym musi się zmierzyć z konfliktem, w którym stroną jest jego dziecko. Towarzysząca konfliktowi złość to nieprzyjemna, często trudna dla dziecka i otoczenia emocja, jednak bardzo potrzebna. Warto sobie uświadomić czym jest konflikt oraz jak skutecznie nim zarządzać, gdyż to właśnie reakcja rodziców stanowi bazę pod naukę procesowania emocji.
Panowanie nad emocjami
Kiedy dziecko zmaga się z silnymi emocjami, rodzic jest odpowiedzialny za ich przetwarzanie i odpowiedź na nie w łagodniejszej, bardziej przyswajalnej dla niego formie poprzez tłumaczenie tego, co się wydarzyło. Nie bez przyczyny opiekun jest zwykle adresatem trudnego zachowania. W momencie wybuchu złości dziecko stara się zwrócić na siebie uwagę, zaalarmować, że sobie z czymś nie radzi i potrzebuje pomocy. Krzyczenie na nie w takim momencie, grożenie ukaraniem lub wysyłanie do drugiego pokoju sprawia, że dziecko musi się zmierzyć z uczuciami samodzielnie, nie do końca je rozumiejąc. Pomoc dziecku wymaga ogromnej cierpliwości, jednak taka postawa pogłębia więź i zaufanie, stwarza możliwość nabywania kompetencji podtrzymywania relacji i szukania rozwiązania konfliktów.
Co możesz zrobić, żeby pomóc swojemu dziecku?
- Przede wszystkim sam/a zachowaj spokój. Dziecko swoim zachowaniem przekazuje informację, że sobie nie radzi, liczy na pomoc. Nie tylko usłyszy to, co powiesz, ale w przyszłości będzie naśladowało to, co robisz.
- Zadbaj o swoje granice. Ty też jesteś ważna/y. Zrób to z szacunkiem dla swojego dziecka, wytłumacz, które zachowania Cię ranią i są niedopuszczalne.
- Bądź gotowy na atak. To naturalne, że osoba najbliższa jest również na pierwszej linii frontu. Negatywne słowa nie są wymierzone w Ciebie, wszystkim zdarza się wypowiedzieć w złości słowa, których nie mają na myśli. Dziecko dopiero się uczy regulować i rozumieć własne emocje.
- Okaż empatię i aktywnie słuchaj. Bardzo trudno współczuć osobie, nawet własnemu dziecku, kiedy na nas krzyczy. Każde ludzkie zachowanie wypływa z konkretnej potrzeby. Znalezienie tej potrzeby jest kluczowe dla podjęcia optymalnych działań, dlatego pytaj i wysłuchaj odpowiedzi.
- Zaakceptuj odmowę podjęcia rozmowy w danym momencie. Kiedy dziecko reaguje na próbę komunikacji jeszcze większą złością – odpuść. Kiedy emocje opadną, przyjdzie czas na wyjaśnienia. Teraz pokaż swoją postawą, że jesteś i akceptujesz dziecko niezależnie od sytuacji.
- Przyznaj się do błędu, jeżeli go popełniłaś/eś, nie bagatelizuj odczuć dziecka. Każdemu zdarza się nie sprostać okolicznościom, także rodzicowi. Warto uczyć dziecko brania odpowiedzialności za własne działania.
- Pozwól dziecku rozwiązać problem samodzielnie. Czasami wystarczy zadać odpowiednie pytania, aby dziecko samo wyciągnęło wnioski, przewidziało konsekwencje i wypracowało sposób poradzenia sobie z konfliktem.
- Przeanalizujcie sytuację ponownie, kiedy emocje opadną. Rozmowa o zaistniałej sytuacji również z Twojej perspektywy pozwoli rozpoznać, nazwać i zrozumieć powstałe emocje, nauczyć, jak konflikt wpływa również na drugą stronę. Ty również spytaj, czy zachowałaś/eś się, jak należy. Być może dowiesz się, co mógłbyś zrobić lepiej następnym razem.
Pomoc dziecku w radzeniu sobie z konfliktem bywa niewątpliwie trudna, gdyż wymaga od samych rodziców opanowania i utrzymania kontroli nad sytuacją. Niekiedy wskazana jest pomoc psychologa, z którym pracę poprzedza kompleksowa diagnoza psychologiczna dziecka, oparta na wywiadzie, obserwacji i testach psychologicznych. Pozwala to na ustalenie czynników i mechanizmów wpływających na pojawienie się i utrzymywanie trudności dzieci lub rodziców. Prawidłowa komunikacja dziecka z opiekunem wspomaga rozwój inteligencji emocjonalnej, empatii i trudnej sztuki prowadzenia konfliktów. Z czasem dziecko zda sobie sprawę, że nie musi krzyczeć, żeby ktoś usłyszał jego potrzeby.