Stosunkowo często spotykanym typem dokumentu jest umowa przenoszenia praw autorskich. Jest szczególnie powszechna w branżach kreatywnych oraz branży IT. Poprawne przygotowanie takiej umowy jest zadaniem niełatwym dla osób bez odpowiedniej wiedzy z zakresu prawa. W takiej sytuacji rozsądnie jest zdać się na pomoc radcy prawnego.
Czym są prawa autorskie?
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych definiuje je jako zbiór uprawnień należących do twórcy danego dzieła. Chronią one autora przed nieupoważnionym używaniem jego twórczości przez osoby obce. Możemy wyróżnić dwa rodzaje takich praw – osobiste oraz majątkowe. Te pierwsze są niezbywalne i nieograniczone w czasie. Nie istnieje możliwość zrzeczenia się ich przez twórcę. Składają się na nie takie uprawnienia jak nadzór autorski, prawo do integralności oraz autorstwa utworu oraz możliwość wydania zezwolenia innej osobie na wykonywanie osobistego prawa autorskiego w imieniu twórcy. Skoro nie istnieje możliwość pozbycia się tych uprawnień, skąd biorą się umowy z przeniesieniem praw autorskich? Dotyczą one praw majątkowych, które dotyczą wyłączności na używanie konkretnego utworu oraz swobodnego rozporządzania nim w określonych polach eksploatacji. Z tych uprawnień wynika możliwość czerpania zysków z danej twórczości. Nie zawsze prawa majątkowe należą automatycznie do autora utworu. Jeżeli został on wykonany w ramach stosunku pracy, wtedy dysponuje nim pracodawca.
Jakie dzieła objęte są takimi prawami?
Artykuł 1. ustawy o prawie autorskim jasno określa, co jest przedmiotem tego prawa. Są to między innymi dzieła audiowizualne (filmy, programy telewizyjne, krótkie klipy wideo zamieszczane w internecie), nagrania dźwiękowe, dzieła pisemne (książki, artykuły) oraz wizualne (obrazy, plakaty, grafika). Takimi prawami objęte jest również oprogramowanie komputerowe. To zagadnienie jest szczególnie istotne dla branż kreatywnych, w których autorzy produkują oryginalne dzieła. W większym stopniu dotyczy to tych zawodów, które tworzą takie utwory dla konkretnego zleceniodawcy. Są to między innymi tłumacze, copywriterzy, graficy komputerowi. Kolejną branżą, w której kwestie własności intelektualne są niezwykle ważne, jest branża IT. Programiści tworzący jakąś aplikację zazwyczaj przenoszą pełnię autorskich praw majątkowych na nabywcę tego produktu. Szczegóły takiej umowy różnią się w zależności od sytuacji oraz ustaleń obu stron. Jednakże, jeżeli konstruowaniem takiej umowy zajmują się osoby bez doświadczenia prawnego, bardzo łatwo może dojść do różnego rodzaju niedociągnięć i przeoczeń. W rezultacie może się to okazać dla nas bardzo kosztowną pomyłką.
Jak powinna wyglądać dobrze przygotowana umowa przeniesienia praw autorskich?
Nie istnieje jedna prawidłowa forma takiej umowy. Każda z nich musi jednak zawierać kilka istotnych elementów. Absolutną podstawą jest oznaczenie przedmiotu umowy. Niezbędne jest zamieszczenie jak najdokładniejszego opisu dzieła, do którego prawa będą przenoszone. Jednymi z bardziej skomplikowanych elementów są pola eksploatacji utworu. Właśnie w tej części umowy najczęściej dochodzi do pomyłek wynikających z braku doświadczenia. Te pola są obszarem, na którym osoba nabywająca prawa autorskie majątkowe ma prawo używać przedmiotu. Jeżeli nie sprecyzujemy tego fragmentu, możemy przekazać o wiele szerszy dostęp do naszej twórczości, niż pierwotnie planowaliśmy. Osoby niebędące pewne, jakie pola są możliwe do wyboru, powinny zajrzeć do ustawy o prawie autorskim. W art. 50. są wymienione wszystkie możliwości w tym zakresie, spośród których można dokonać wyboru zgodnie z naszymi potrzebami. Wraz z rozwojem technologii powstają coraz to nowsze pola eksploatacyjne. Warto pamiętać, że taka umowa nie będzie obejmowała pól, które nie istniały w momencie jej zawarcia. W takiej sytuacji niezbędne będzie sporządzenie aneksu do umowy.
Kolejnym elementem tego typu kontraktu powinno być ustosunkowanie się do utworów zależnych. Brak informacji na ten temat oznacza, że nabywca praw nie może dokonać przeróbki, adaptacji lub tłumaczenia dzieła. Istotne jest uregulowanie kwestii osobistych praw autorskich. Chociaż pozostają one niezbywalne, autorzy często decydują się na wstrzymanie się z ich wykonywaniem na czas trwania umowy. Właśnie okres obowiązywania kontraktu również powinien zostać zapisany w treści dokumentu. Dostępne warianty to umowa na czas określony lub nieokreślony. W przypadku tego pierwszego po jego upływie prawa autorskie majątkowe powracają w pełni do twórcy utworu. Jeżeli umowa przeniesienia ma charakter odpłatny, wysokość wynagrodzenia powinna zostać wyraźnie określona. Planując sporządzenie tego typu kontraktu, musimy być świadomi, że wymaga on zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Proces konstruowania umowy o przeniesienie praw autorskich majątkowych może być skomplikowanym procesem w zależności od przedmiotu, którego dotyczy. Szczególnie w przypadku aplikacji komputerowych przydatna jest pomoc doświadczonego radcy prawnego. Dzięki jego pomocy uzyskamy umowę spełniająca oczekiwania obu stron i unikniemy przyszłych problemów wynikających ze wszelkiego rodzaju nieprawidłowości.
źródło: radcowie-prawni.waw.pl – prawo spadkowe podział majątku